Μονή Πανορμίτη
Καθημερινά καταφθάνουν εδώ επισκέπτες με τα πλοία που κάνουν ημερήσιες εκδρομές από την Ρόδο στην Σύμη. Επίσης τα καραβάκια από τον Γιαλό που κάνουν εκδρομές έχουν τον Πανορμίτη στο πρόγραμμα τους. Το μοναστήρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ είναι κτισμένο στην νοτιοδυτική πλευρά του νησιού, σε έναν προφυλαγμένο κόλπο τον Πάνορμο.
Ίσως στην περιοχή να προϋπήρχε αρχαίος ναός αφιερωμένος στον θεό Ποσειδώνα. Οι μαρμάρινες κολώνες που βρέθηκαν μαρτυρούν την ύπαρξη παλαιοχριστιανικής εκκλησίας στην ίδια θέση με την σημερινή. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς κτίστηκε το μοναστήρι, αλλά είναι γνωστό πως δεν υπήρχαν μοναστήρια στο Αιγαίο πριν τον 9ο αιώνα.
Οι πρώτες μαρτυρίες από χειρόγραφα για την ύπαρξη του μοναστηριού είναι από τον 14ο και 15ο αιώνα ενώ υπάρχουν και αναφορές από περιηγητές που επισκέφτηκαν το νησί. Σύμφωνα με την παράδοση μία ηλικιωμένη ευλαβής γυναίκα, το Μαριώ, βρήκε μια μικρή εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ κάτω από ένα σκίνο και την μετέφερε στο σπίτι της, η εικόνα όμως εξαφανίστηκε από το σπίτι και την βρήκε πάλι στο αρχικό σημείο. Όταν όμως αυτό επαναλήφθηκε άλλη μια φορά κατάλαβε ότι ο Αρχάγγελος δεν ήθελε να μείνει στο σπίτι της και έτσι χτίστηκε η εκκλησία του στον Πάνορμο.
Η σημερινή εκκλησία χτίστηκε το 1783 και το τέμπλο φιλοτεχνήθηκε μεταξύ 1783-87 από τον εξαιρετικό τεχνίτη Δράκο Ταλιαδούρο από την Κω. Ο ζωγραφικός διάκοσμος έγινε το 1792 από δύο συμιακούς, τον Ιερομόναχο Νεόφυτο και τον Κυριάκο Καρακωστή. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει πιστούς και επισκέπτες είναι ολόσωμη εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ που λατρεύεται ως θαυματουργή. Είναι καλυμμένη στο μεγαλύτερο μέρος της με ασήμι, έργο σύμφωνα με την επιγραφή του αξιόλογου τεχνίτη Ιωάννη Πελοποννήσιου από το 1724, η εικόνα είναι παλαιότερη από την ασημένια ποδιά και βρισκόταν ήδη και στην προηγούμενη -μεσαιωνική- εκκλησία.
Για να μπούμε στην βοτσαλωτή αυλή με τα ωραία γεωμετρικά σχέδια περνάμε κάτω από το καμπαναριό, που έχει κυρίως στοιχεία μπαρόκ αλλά και διακοσμητικά αρχαίας ή βυζαντινής τεχνοτροπίας. Κατασκευάστηκε το 1905-1911 και μιμείται σύμφωνα με κάποιους το ανάλογο καμπαναριό της μονής Ζαγκόρσκ κοντά στην Μόσχα ή σύμφωνα με άλλους αυτό της Αγίας Φωτεινής στην Σμύρνη. Γύρω από την αυλή βρίσκονται στο ισόγειο τα δύο μουσεία, το εκκλησιαστικό με πλούσια εκθέματα από την ιστορία της μονής, και το λαογραφικό με αξιόλογα αντικείμενα από την ζωή των Συμιακών στο παρελθόν.
Τα κελιά, η πλούσια Βιβλιοθήκη, η τραπεζαρία, το ηγουμενείο και το δεσποτικό βρίσκονται στον όροφο, απ’ όπου μπορούμε να βγάλουμε εντυπωσιακές φωτογραφίες του μοναστηριού. Δεξιά και αριστερά του κεντρικού τμήματος του συγκροτήματος του μοναστηριού, έχουν κτιστεί πτέρυγες για την φιλοξενία των πιστών στην διάρκεια των μεγάλων γιορτών όπως το Πάσχα, η Πεντηκοστή που γιορτάζεται εδώ ιδιαίτερα και φυσικά στις 8 Νοεμβρίου, των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, όταν και καταφθάνουν πολυάριθμοι πιστοί.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι επισκέπτες έρχονται για διακοπές στον Πανορμίτη, για αυτό τα κτίρια έχουν εκσυγχρονιστεί ώστε να προσφέρουν κάποιες ανέσεις. Σε χώρους που ανήκουν στη Μονή υπάρχουν καφετέρια, παντοπωλείο και φούρνος.
Μονή Μιχαήλ Ρουκουνιώτη
Μετά τον Πανορμίτη είναι σήμερα το σημαντικότερο μοναστήρι της Σύμης αλλά υπήρξε το σημαντικότερο του νησιού στο παρελθόν, όπως αναφέρει ο γνωστός Ρώσος μοναχός Μπάρσκη που επισκέφτηκε το νησί τον 18ο αιώνα. Να σημειώσουμε ότι στην Σύμη υπάρχουν συνολικά 9 εκκλησίες αφιερωμένες στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, όσα δηλαδή και τα τάγματα των Αρχαγγέλων. Αυτό εξηγείται λόγω της αγγελολατρείας που είχε αναπτυχθεί στην Μικρά Ασία τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και επηρέασε σημαντικά και την Σύμη.
Το μοναστήρι χτίστηκε πιθανώς τον 14-15 αιώνα. Στο χώρο υπάρχουν δύο ναοί με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, στον παλιό οι τοιχογραφίες είναι από τον 15ο αιώνα ενώ του νέου από το 1738 του ζωγράφου Γρηγορίου του Συμαίου, που ζωγράφισε και την Παναγία της Λίνδου. Η εικόνα του Αρχαγγέλου έχει επαργυρωθεί το 1734 από τον Ιωάννη τον Πελοποννήσιο όπως και αυτή του Πανορμίτη. Στην αυλή με τα κελλιά, μπορούμε να ξεκουραστούμε κάτω από το τεράστιο κυπαρίσσι, σε αυτό το χώρο γίνεται και το πανηγύρι στις 8 Νοέμβρη κάθε χρόνο.
Μεγάλος Σωτήρης
Μετά τον Πανορμίτη είναι σήμερα το σημαντικότερο μοναστήρι της Σύμης αλλά υπήρξε το σημαντικότερο του νησιού στο παρελθόν, όπως αναφέρει ο γνωστός Ρώσος μοναχός Μπάρσκη που επισκέφτηκε το νησί τον 18ο αιώνα. Να σημειώσουμε ότι στην Σύμη υπάρχουν συνολικά 9 εκκλησίες αφιερωμένες στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, όσα δηλαδή και τα τάγματα των Αρχαγγέλων. Αυτό εξηγείται λόγω της αγγελολατρείας που είχε αναπτυχθεί στην Μικρά Ασία τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και επηρέασε σημαντικά και την Σύμη.
Το μοναστήρι χτίστηκε πιθανώς τον 14-15 αιώνα. Στο χώρο υπάρχουν δύο ναοί με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, στον παλιό οι τοιχογραφίες είναι από τον 15ο αιώνα ενώ του νέου από το 1738 του ζωγράφου Γρηγορίου του Συμαίου, που ζωγράφισε και την Παναγία της Λίνδου. Η εικόνα του Αρχαγγέλου έχει επαργυρωθεί το 1734 από τον Ιωάννη τον Πελοποννήσιο όπως και αυτή του Πανορμίτη. Στην αυλή με τα κελλιά, μπορούμε να ξεκουραστούμε κάτω από το τεράστιο κυπαρίσσι, σε αυτό το χώρο γίνεται και το πανηγύρι στις 8 Νοέμβρη κάθε χρόνο.
Μικρός Σωτήρης
Το μοναστήρι του Μικρού Σωτήρη το συναντάμε βόρεια του κόλπου Νανού και σε υψόμετρο 378 μέτρα. Είναι και αυτό αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα και έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ιερού. Ονομάστηκε έτσι, εξαιτίας των λίγων μοναχών που έμεναν εδώ ή γιατί ανήκε στο μοναστήρι του Μεγάλου Σωτήρη.
