Το νησί της Σύμης έχει μια έκταση 58 τετραγωνικών χιλιομέτρων και μαζί με τα γύρω μικρά νησιά συνολικά 65 τ.χλμ. (η Νύμος, τα Σεσκλιά, οι νησίδες Αρές και Διαβατές) μήκος 13 χλμ και πλάτος 8 χλμ με περίμετρο 86 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός είναι 2590 κάτοικοι. Το ψηλότερο βουνό είναι η Βίγλα (616μ.)Τα πετρώματα είναι κυρίως ασβεστολιθικά.
Το κλίμα της Σύμης χαρακτηρίζεται από μεγάλη ηλιοφάνεια, θερμό και ξηρό καλοκαίρι, αραιές βροχοπτώσεις τον χειμώνα. Στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού υπάρχουν δάση με αυτοφυή κυπαρίσσια καθώς και πεύκα, πουρνάρια, κουμαριές. Από τους θάμνους κυρίαρχη θέση έχει το φασκόμηλο, η έρικα (ρείκι), το θυμάρι), ο σκίνος, ενώ υπάρχει τοπικό είδος ρίγανης (Origanum symes) αρωματικό. Από τα καλλιεργήσιμα συκιές, απιδιές, φραγκοσυκιές, ελιές, αμπέλια, αμυγδαλιές.
Στο νησί υπάρχουν λίγες πηγές με μικρές ποσότητες νερού που δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες σε νερό. Στη Σύμη έγινε η πρώτη προσπάθεια αφαλάτωσης στην Ελλάδα, στην μεγάλη πλατεία του Γιαλού, η οποία όμως απέτυχε όπως και οι γεωτρήσεις. Έτσι κατασκευάστηκαν δημοτικές ή ιδιωτικές δεξαμενές για την αποθήκευση του βρόχινου νερού.
Με την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, το νερό δεν επαρκούσε και έτσι όπως και σε άλλα νησιά άρχισε η μεταφορά του νερού με υδροφόρες, μία λύση που είναι όμως πολύ ακριβή. Τα τελευταία χρόνια η Σύμη είναι ένα από τα νησιά που απέκτησαν μονάδα αφαλάτωσης για την παραγωγή πόσιμου νερού.
